فرش دستباف لچک ترنج یکی از محبوب‌ترین و کلاسیک‌ترین طرح‌های فرش ایرانی است که با تنوع بسیار زیادی در نقوش و طرح‌ها بافته می‌شود. این تنوع به دلیل تأثیرات منطقه‌ای، سلیقه‌های هنری مختلف و همچنین استفاده از عناصر تزیینی گوناگون در طراحی است. در ادامه به معرفی انواع نقش‌ها و طرح‌های متنوع در فرش دستباف لچک ترنج می‌پردازم:

1. لچک ترنج شاه عباسی

• ویژگی‌ها: این طرح با الهام از نقوش شاه عباسی که شامل گل‌های بزرگ و اسلیمی‌های پیچیده است، طراحی شده است. ترنج مرکزی معمولاً با گل‌های شاه عباسی پر شده و لچک‌ها نیز با نقوش مشابهی تزئین می‌شوند. این طرح یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین طرح‌های لچک ترنج است.

2. لچک ترنج افشان

• ویژگی‌ها: در طرح افشان، نقوش گل و گیاه به صورت پراکنده و بدون مرکزیت خاصی در سطح فرش پخش شده‌اند، اما هنوز هم یک ترنج مرکزی وجود دارد. لچک‌ها در این طرح کمتر به چشم می‌آیند و بیشتر به شکل‌های نرم و روان در امتداد طرح افشان ملحق می‌شوند.

3. لچک ترنج اسلیمی

• ویژگی‌ها: طرح اسلیمی شامل خطوط منحنی و پیچیده‌ای است که از شکل‌های گیاهی و هندسی الهام گرفته شده‌اند. این نقوش به صورت متقارن در ترنج مرکزی و لچک‌ها قرار می‌گیرند. فرش‌های با طرح اسلیمی معمولاً دارای ظرافت و پیچیدگی بالایی هستند.

4. لچک ترنج گل فرنگ

• ویژگی‌ها: این طرح از گل‌های رز و نقوش گیاهی با الهام از هنر غربی بهره می‌برد. ترنج و لچک‌ها با گل‌های فرنگی تزئین شده و به دلیل رنگ‌بندی خاص و شاد، در میان طرح‌های لچک ترنج جلب توجه می‌کند. این طرح‌ها معمولاً در دوران قاجار و پهلوی محبوبیت بیشتری داشتند.

5. لچک ترنج خشتی

• ویژگی‌ها: در این طرح، فرش به قسمت‌های مربعی یا مستطیلی تقسیم می‌شود که هر قسمت (خشت) دارای یک طرح مجزا و مستقل است. ترنج مرکزی همچنان وجود دارد، اما خشت‌های کوچک‌تر در اطراف آن قرار می‌گیرند. لچک‌ها نیز ممکن است با این خشت‌ها هماهنگ شوند یا نقوش جداگانه‌ای داشته باشند.

6. لچک ترنج هندسی

• ویژگی‌ها: این طرح از اشکال هندسی ساده و منظم استفاده می‌کند. ترنج مرکزی و لچک‌ها به صورت شکل‌های هندسی مانند مربع، مثلث یا شش‌ضلعی طراحی شده‌اند. این طرح‌ها بیشتر در مناطق روستایی و عشایری ایران دیده می‌شوند و به دلیل سادگی و قدرت بصری‌شان، مورد توجه قرار می‌گیرند.

7. لچک ترنج شکارگاه

• ویژگی‌ها: این طرح داستان‌های شکار و مناظر طبیعی را به تصویر می‌کشد. ترنج مرکزی ممکن است شامل صحنه‌ای از شکار یا مناظر طبیعت باشد، در حالی که لچک‌ها نیز با نقوش حیوانات و درختان تزیین می‌شوند. این طرح‌ها معمولاً در فرش‌های مناطق اصفهان و تبریز دیده می‌شوند و جزو طرح‌های نفیس و گران‌قیمت به حساب می‌آیند.

8. لچک ترنج بته جقه

• ویژگی‌ها: بته جقه یکی از نقوش قدیمی و معروف ایرانی است که در فرش‌های لچک ترنج نیز به کار می‌رود. ترنج مرکزی ممکن است از بته جقه‌های کوچک و منظم تشکیل شده باشد، در حالی که لچک‌ها نیز با نقوش بته جقه تزیین می‌شوند. این طرح معمولاً در فرش‌های کرمان و شیراز بیشتر دیده می‌شود.

9. لچک ترنج محرابی

• ویژگی‌ها: این طرح از نقوش محراب الهام گرفته و معمولاً در فرش‌های نماز استفاده می‌شود. ترنج مرکزی به شکل یک محراب بزرگ است که به سوی قبله اشاره دارد و لچک‌ها به صورت نقوشی در امتداد محراب طراحی می‌شوند. این طرح‌ها دارای حالتی معنوی و روحانی هستند.

• 10. لچک ترنج کف ساده

  • ویژگی‌ها: در این نوع فرش، زمینه اصلی (کف) فرش نسبتاً ساده و بدون نقوش پیچیده است و تمام تمرکز بر روی ترنج مرکزی و لچک‌ها قرار دارد. این نوع طرح‌ها برای کسانی که به دنبال فرشی با طراحی کمتر شلوغ و کلاسیک هستند، مناسب است.

  این انواع طرح‌ها و نقش‌ها نشان‌دهنده غنای فرهنگی و هنری فرش‌های دستباف لچک ترنج در ایران است. هر کدام از این طرح‌ها دارای ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاص خود هستند که می‌توانند بر اساس سلیقه و نیاز خریداران انتخاب شوند.